روغنکاری گیربکس خورشیدی یا سیاره ای یکی از حیاتی‌ترین کارهایی است که لازم است انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که این دستگاه‌ها به درستی کار می‌کنند. به دلیل نحوه استفاده از چرخ دنده‌ها و اندازه آنها، نوع روغنکاری مورد نیاز برای برای هر گیربکس، ممکن است قدری متفاوت باشد.
گیربکس سیاره ای چیست؟
شفت‌های ورودی و خروجی یک گیربکس سیاره‌ای کاملاً در یک راستا قرار دارند. برای انتقال بیشترین مقدار گشتاور در فشرده‌ترین شکل، از یک جعبه چرخدنده سیاره ای (معروف به چگالی گشتاور یا torque density) استفاده می‌شود.
هاب شتاب دوچرخه، بهترین نمونه از سیستم گیربکس سیاره ای است. واقعا شگفت‌انگیز است که یک هاب کوچک می‌تواند این همه قدرت و عملکرد را در خود جای دهد. سیستم گیربکس خورشیدی یک مرحله‌ای، برای هاب سه سرعته استفاده می‌شود، درحالی‌که سیستم دو مرحله‌ای برای هاب پنج سرعته استفاده می‌شود. حالت‌های کاهش‌دادن قدرت، ثابت و شتاب‌دهنده همگی در هر گیربکس خورشیدی گنجانده شده‌اند.
کمترین نسبت کاهش 3:1 است، درحالی‌که بیشترین آن در یک مرحله است. از نظر ریاضی، گیربکس خورشیدی در مقایسه با گیربکس سیاره در شرایطی که نسبت کمتر از سه است، بسیار بزرگ‌تر است. هنگامی که گیربکس خورشیدی به اندازه ای کمتر از 10 برابر قطر اصلی خود کاهش می یابد، گشتاور کاهش می‌یابد.
محصول مرتبط: گیربکس خورشیدی (سیاره ای) ایلماز Yilmaz
اهمیت روانکاری گیربکس
گیربکس جزو حیاتی بسیاری از کاربردهای صنعتی است. این وسایل به دلیل انتقال نیروی مکانیکی و تغییر ضریب سرعت موتورها اهمیت دارند. گیربکس‌ها باید به‌طور موثر کار کنند و روغنکاری برای این کارایی حیاتی است.
روغن روان‌کننده مانند سیستم گردش خون یک گیربکس صنعتی عمل می‌کند. اگر سطح روغن خیلی پایین بیاید، احتمالاً گیربکس از کار می‌افتد. دلیل آن هم این است که چرخ دنده‌ها به شدت به هم ساییده شده و ممکن است بشکنند یا سوراخ‌هایی در سطح آنها ایجاد شود. مشکل دیگری که در صورت کم بودن روغن روان‌کننده ایجاد می‌شود، scuffing است. این مشکل به دلیل افزایش دما اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود بخشی از فلز از یک قطعه به قطعه دیگر منتقل شده و سطح ناهموار گردد. برای توضیحات بیشتر در این زمینه می‌تونید به مقاله دلایل خرابی گیربکس صنعتی رجوع کنید.
خرابی گیربکس می‌تواند منجر به صرف هزینه زیاد برای تعمیرات شود که با روانکاری می‌توان از آن جلوگیری کرد. علاوه بر هزینه‌های اضافی ناشی از تعویض یا تعمیر، هزینه‌های مرتبط با از دست دادن تولید می‌تواند قابل توجه باشد.
روغن‌های روان‌کننده، چندمنظوره هستند. کارکرد آنها شامل محافظت در برابر سایش سطح، جلوگیری از خوردگی سطوح فلزی و خنک‌کردن قسمت‌های داخلی گیربکس است. روغن روانکاری به‌قدری حیاتی است که باید سطح روغن را در فواصل زمانی منظم بررسی کنید و در صورت پایین بودن سطح آن، آن را تعویض کنید.
روغنکاری گیربکس خورشیدی
روش‌های مختلفی برای روغنکاری گیربکس سیاره ای وجود دارد که رایج‌ترین آنها روانکاری با گریس، پاشیدن روغن (oil splash) و روغنکاری اجباری (forced oil) است.
روغنکاری با گریس
این نوع روغنکاری گیربکس خورشیدی برای عملکرد با سرعت کم خوب است، اما خنک‌کنندگی کمتری نسبت به روغن دارد و حتی در سرعت‌های پایین، برای کاربردهای مداوم یا بار سنگین توصیه نمی‌شود. استفاده از مقدار صحیح روان‌کننده برای انجام روغنکاری به‌ویژه با گریس، حیاتی است. اگر گریس کمی استفاده کنید، روغنکاری گیربکس خورشیدی به میزان کافی انجام نمی‌شود، از طرف دیگر، روغن کاری بیش از حد، به‌ویژه با گریس، باعث چسبناک شدن و از دست دادن توان گیربکس می‌شود.
روغنکاری گیربکس خورشیدی با پاشش روغن
این نوع روغنکاری معمولا برای گیربکس‌های حلزونی، خاردار و مخروطی استفاده می‌شود، اگرچه ممکن است برای گیربکس‌های سیاره ای نیز به‌کار رود. این روش به عنوان «حمام روغن» هم شناخته می‌شود، زیرا از یک مخزن پر از روغن (یا تا حدی پر) برای روغنکاری گیربکس خورشیدی استفاده می‌کند. همان‌طور که چرخ‌دنده‌ها می‌چرخند، در حمام روغن فرو می‌روند و روغن، چرخ‌دنده‌ها و یاتاقان‌ها را آغشته می‌کند. با این حال، اگر دندان‌های چرخدنده کاملاً غوطه‌ور شوند، وضعیتی به نام «churning» ایجاد می‌شود که نامطلوب است. در این حالت چرخ دنده‌ها و یاتاقان‌ها باید سخت‌تر کار کنند تا اثر روان‌کننده را از بین ببرند. قدم زدن در لبه آب در ساحل، مثال خوبی برای این حالت است. راه رفتن تا زمانی که آب تا مچ پا آمده، بسیار ساده است، درحالی‌که راه رفتن در آبی که تا عمق زانو بالا آمده است بسیار دشوارتر است.
در مورد churning هم اوضاع به همین منوال است. وقتی روغن همه دندانه را می‌پوشاند، گیربکس باید به سختی کار کند تا بتواند نیرو را انتقال دهد.
کارایی روغنکاری گیربکس خورشیدی به روش پاشش روغن، تا حد زیادی به سرعت دنده بستگی دارد. بر اساس تفکر رایج، سرعت مماسی حداقل 3 متر بر ثانیه برای مؤثر بودن روانکاری پاشش ضروری است.
روغنکاری گیربکس خورشیدی با روغنکاری اجباری
این روش برای مواردی که گیربکس با سرعت بالا کار می‌کند، مناسب است و شامل غبار روغن (oil mist)، اسپری روغن (oil spray) و قطره روغن (oil drop) است.
در فرآیند غبار روغن، روغن اتمیزه می‌شود و تمام مناطق چرخ دنده و سایر اجزای داخلی را اشباع می‌کند. از طرف دیگر، روش اسپری روغن، روان‌کننده روغن را مستقیماً به چرخ‌دنده‌ها و سایر اجزا اسپری می‌کند، اما همیشه موفقیت‌آمیز نیست، زیرا نیروهای گریز از مرکز بزرگ، جهت اسپری روغن را تغییر می‌دهند.
در تکنیک قطره روغن، روغن را مستقیماً روی مناطقی که نیاز به روغنکاری دارند، می‌ریزند. یک پمپ، از طریق یک سیستم لوله کشی داخلی، روان‌کننده را از یک مخزن به چرخ دنده‌ها یا بلبرینگ‌ها منتقل می‌کند. زمانی که دستیابی به برخی اجزا با پاشش روغن دشوار است، این روش اغلب همراه با روش پاشش (به نام حمام روغن) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سخن آخر
اگرچه ممکن است در هنگام خرید پول زیادی برای قیمت گیربکس صنعتی پرداخته باشید، اما این دلیلی برای خراب نشدن و آسیب ندیدن دستگاه حین کار یا بدون مراقبت‌های الزامی، نخواهد بود. حتی بهترین و باکیفیت گیربکس های بازار هم ممکن است به دلیل فرسودگی قطعات و استهلاک، خراب شوند. پس مهم است که نکات تعمیر و نگهداری گیربکس را به درستی، رعایت کنید.
به‌طورکلی، شما باید نحوه نگهداری صحیح از گیربکس سیاره ای خود و همچنین نحوه استفاده و تعمیر آن را بدانید. اگر روغنکاری گیربکس خورشیدی به‌درستی انجام نشود، چرخ دنده‌ها به‌شدت آسیب خواهند دید. در مقابل، روغنکاری بیش از حد نیز می‌تواند به گیربکس آسیب بزند؛ چون در این حالت، دستگاه مجبور است به سختی کار کند تا بتواند نیرو را انتقال دهد. روغنکاری گیربکس خورشیدی باید به‌اندازه و در زمان مناسب انجام شود.
روان کننده یا روغن مناسب برای گیربکس خورشیدی باید چه ویژگی‌ای داشته باشد؟
روغن دنده (روان کننده دنده) نوع خاصی از روغن است که سیستم گیربکس خورشیدی را به طور کامل پوشش می‌دهد. این روان کننده باید ویسکوزیته کافی برای پوشش دادن بلبرینگ ها، دندانه های چرخدنده و محور داشته باشد در حالی که آنقدر غلیط نباشد که انجام کار اجزا را دشوار کند.
چند حالت روانکاری برای گیربکس خورشیدی وجود دارد؟
روغنکاری گیربکس خورشیدی با گریس، روغنکاری با پاشش روغن و روغنکاری اجباری سه حالت روانکاری گیربکس خورشیدی هستند که هر کدام در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
