یکی از نشانه‌های آشکار مشکل در الکتروموتور این است که هنگام کار کردن، متوجه صداهای عجیب‌وغریبی می‌شوید. علت صدای الکتروموتور چیست؟ صدای ناهنجار الکتروموتور به‌طورکلی می‌تواند منبع مغناطیسی، منبع مکانیکی یا منبع بادی داشته باشد. یک رویکرد مناسب و داشتن اطلاعات کافی درباره علت صدای الکتروموتور، می‌تواند در مشخص‌کردن منبع نویز و صداهای نامتعارف به ما کمک کند. در این مطلب از بلاگ سام تجهیز در خصوص صدای نامتعارف الکتروموتور و دلایل آن صحبت کردیم. همچنین توصیه می‌کنیم این مطلب برای کاهش صدا و نویز گیربکس‌های صنعتی را نیز بخوانید.
تشخیص علت صدای الکتروموتور
تعیین منبع نویز در موتور الکتریکی اغلب چالش‌برانگیزتر از تصحیح آن است. بااین‌حال، یک رویکرد تحقیقی و تجربی می‌تواند احتمالات را محدود کرده و حل مسئله را آسان‌تر کند. با در نظر گرفتن اشکالات فنی در طراحی و تولید الکتروموتور، بیایید منابع اولیه نویز در موتورهای الکتریکی را تشخیص داده و راه‌های کاهش یا حذف آن‌ها را مرور کنیم.
بیشتر بخوانید: با انواع الکتروموتور آشنا شوید
نویز مغناطیسی
نویز مغناطیسی ناشی از نیرو‌های مکانیکی (مانند فشار) ناشی از جاذبه و دافعه قطعات مغناطیسی در میدان مغناطیسی متناوب داخل الکتروموتور است. اگر صدا بلافاصله پس از قطع برق قطع شود، منبع آن مغناطیسی است. رایج‌ترین دلیل ایجاد نویز مغناطیسی در موتورهای الکتریکی شکاف‌های هوای نابرابر داخل روتور است.
نویز مغناطیسی معمولاً دومین منبع بزرگ صدا برای موتورهای ۲ و ۴ قطبی، پس از نویز بادی و همچنین اصلی‌ترین منبع صدا برای موتورهایی با ۶ قطب یا بیشتر است. موتورهای دارای ۶ قطب یا بیشتر، به دلیل شکاف‌های هوای کوچک‌تر و اثرات خروج از مرکز ناشی از تناسب یاتاقان‌ها و محفظه‌های خارج از تحمل، مستعد سطوح نویز بالاتر هستند.
اگر نویز مغناطیسی علت صدای الکتروموتور باشد، نویز کلی موتور در هنگام اعمال بار افزایش می‌یابد. این تغییر صدا ناشی از افزایش بار در موتورهای ۲ و ۴ قطبی اندک، اما در موتورهای ۶ قطب و بالاتر کاملاً مشهود و قابل‌تشخیص خواهد بود.
طراحان الکتروموتور، نویز مغناطیسی را با بزرگ‌تر کردن شکاف هوا تا حد امکان (با حفظ ضریب توان قابل‌قبول) مدیریت می‌کنند. همچنین با کج‌کردن الکتروموتور که منجر به کج شدن روتور می‌شود، نویز مغناطیسی و صدای ناهنجار الکتروموتور کاهش پیدا می‌کند (این روش علمی نیست).
نویز مکانیکی
منابع نویز مکانیکی در الکتروموتور می‌تواند ناشی از مشکلات مربوط به یاتاقان‌ها، شل بودن هسته استاتور، بلبرینگ‌های فرسوده، قطعات آسیب‌دیده، روغن‌کاری غیراصولی و مالش اجزای داخلی باشد.
در موتورهایی که بدنه فولادی دارند، با ضربه زدن به قاب بیرونی با یک چکش، در حالتی که موتور روشن است، می‌توان تشخیص داد که آیا صدای زوزه به‌دلیل شل‌شدن هسته استاتور است یا خیر. اگر ضربه‌زدن باعث تغییر آهنگ صدای الکتروموتور شده یا حتی آن را متوقف کند، منبع نویز مکانیکی است.
نویز در محدوده فرکانس ۱۰۰ تا ۳۰۰ هرتز مشخصه‌ی بلبرینگ‌های المنت غلتشی است و ممکن است به‌دلیل عبور توپ‌ها یا غلتک‌ها باشد. معمولاً این نویز دامنه کمی دارد و از نظر فیزیکی مضر نیست، مگر اینکه فرکانس‌های طبیعی سایر قطعات موتور را تحریک کرده و باعث ارتعاش مخرب شود.
یکی از راه‌های کاهش نویز یاتاقان‌ها این است که یاتاقان‌ها را به‌صورت محوری با واشر فنری موج‌دار بارگذاری کنید. همچنین صدای اصطکاک در یاتاقان از روانکاری ناکافی ناشی می‌شود. نویز ناشی از یاتاقان، در نقطه تماس فرکانس بالایی دارد و مانند صدای خش‌خش هوا است. هنگامی‌که ارتعاش ضربه‌ای به قسمت رزونانس داخل موتور منتقل می‌شود، صدای جیغ مانندی ایجاد می‌کند.
مالش اجزای داخلی: علاوه بر یاتاقان‌های فرسوده یا آسیب‌دیده، سایر منابع نویز مکانیکی در موتور شامل مالش فیزیکی فن و پوشش خارجی، فن داخلی، منحرف‌کننده‌های هوا، روتور و استاتور است. اصلاح این مسائل مستلزم مکان‌یابی صحیح فن‌ها و بازگرداندن تمرکز روتور/استاتور به تلورانس‌های مناسب است.
انواع صدای مکانیکی در الکتروموتور
بعد از خرید الکتروموتور ممکن است صداهایی ر ا مثل صداهای زیر بشنوید.
انواع صداهای مکانیکی الکتروموتور:
- صدای براش : صدای اصطکاک ناشی از براش و کموتاتور.
- صدای شافت: صدای اصطکاک ناشی از شافت و یاتاقان.
- صدای لقی: به طور خاص صدای سایش شافت.
- رزونانس: رزونانسی که فقط در محدوده سرعت خاص رخ می دهد.
- صدای رانش: صدای ضربه زدن ناشی از حرکت رانش روتور.
- باد: بادی که در یک موتور خصوصا با یک فن خنک‌کننده داخلی ایجاد می‌شود.
صدای بادگیر
صدای بادگیر، که معمولاً بیشترین قسمت علت صدای الکتروموتور را به خود اختصاص می‌دهد، در موتورهای پرسرعت (مثلاً ۲ و ۴ قطبی) رایج است. ازآنجاکه این نویز ناشی از جریان هوای متلاطم در انسداد‌های نزدیک به قسمت چرخشی است، بهترین راه برای کاهش آن به حداقل رساندن انسداد مسیرهای عبور هوا است.
سروصدای باد با منابع نویزی مکانیکی و مغناطیسی الکتروموتور متفاوت است، زیرا از جریان هوا منشأ می‌گیرد نه از قسمت‌های داخلی موتور. معمولاً این نویز پهن‌باند (محدوده وسیع فرکانس) است که اساساً هیچ مؤلفه تون خالص (شکل موج سینوسی) قابل‌توجهی ندارد.
بیشتر صدای باد موتورهای محفظه‌باز بزرگ، ناشی از عملکرد فن میله‌های روتور است، نه از فن‌های خنک‌کننده یا باله‌ها. به همین دلیل، کاهش قطر فن خنک‌کننده منجر به کاهش نویز بادی نخواهد شد، اما می‌تواند جریان هوای خنک‌کننده را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد که به‌هیچ‌عنوان مطلوب نیست.
در الکتروموتور‌های TEFC، کاهش قطر فن خارجی یا تغییر نوع فن، راه‌های خوبی برای کاهش نویز، به‌ویژه در کاربرد‌های یک جهته است. اما کاهش یک فن یا مسیر هواکش باعث داغ‌تر شدن موتور و کاهش عمر روان‌کننده و سیم‌پیچ آن خواهد شد. افزایش فاصله بین فن و قطعات ثابت یا فاصله بین پره‌های فن به‌صورت نامتقارن نیز می‌تواند صدای موتور TEFC را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید:
- الکتروموتور ضد انفجار چیست؟
- ترمز الکترومغناطیسی الکتروموتور چطور کار می‌کند؟
- آشنایی با ساختار و راهنمای عیب‌یابی و تعمیر الکتروموتور
سخن پایانی
تعمیر و نگهداری الکتروموتور به‌طورکلی شامل تمیز کردن، روغن‌کاری، تراز بار، بررسی دمای کارکرد و گوش دادن به ارتعاشات و صداهای غیرمعمول است. یکی از بهترین راه‌ها برای بررسی موتور این است که با انواع صدای آن آشنا شده و به‌طور منظم به آن گوش دهید تا بتوانید علت صدای الکتروموتور را تشخیص دهید.
