گیربکس های صنعتی از پرکاربردترین و اصلی‌ترین اجزا در موتورها و ماشین‌های بزرگ و کوچک صنعتی هستند. گیربکس صنعتی در واقع خود یک نوع ماشین صنعتی است که وظیفه انتقال نیروی موتور و تنظیم سرعت و شدت این نیرو را بر عهده دارد. گاهی نیز جهت نیرو را تغییر می‌دهد. برای مثال ممکن است نیروی رفت و برگشتی تولیدی موتور توسط گیربکس به نیروی دورانی تبدیل شود. براساس همین تنوع عملکرد، در صنعت شاهد انواع گیربکس صنعتی هستیم. به این ترتیب کاربرد گیربکس صنعتی ممکن است افزایش نیروی موتور، کاهش یا افزایش سرعت موتور و تغییر جهت نیروی موتور باشد و با توجه به این نوع کاربرد یکی از انواع گیربکس صنعتی برای مصارف مختلف انتخاب خواهد شد. در ادامه این مطلب سام تجهیز درباره انواع گیربکس صنعتی و کاربردهای آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
انواع گیربکس صنعتی با توجه به دسته‌بندی‌های مختلف
گیربکس‌های صنعتی را براساس معیارهای مختلفی تقسیم بندی می‌کنند. قیمت گیربکس صنعتی در این دسته بندی‌ها هم ممکن است، متفاوت باشد. به این معنی که نوع تقسیم‌بندی این گیربکس‌ها نیز مختلف است. مهمترین تقسیم‌بندی گیربکس‌های صنعتی عبارتند از:
براساس نوع عملکرد
- گیربکس‌های کاهنده
- گیربکس‌های فزاینده
براساس نوع چرخدنده
- گیربکس خورشیدی
- گیربکس شافت موازی
- گیربکس نود درجه
براساس نسبت تبدیل
- گیربکس دو محور
- گیربکس سه محور
- گیربکس چهار محور
البته این تنها بخشی از تقسیم‌بندی گیربکس‌های صنعتی است. این ماشین‌های حیاتی و مهم، گاهی براساس نوع نیاز مصرف‌کننده و سفارش آن‌ها به دو صورت جدا یا پک با موتور (الکتروگیربکس یا موتور گیربکس‌دار) تولید و عرضه می‌شوند. انتخاب انواع گیربکس صنعتی با توجه به نوع کاربرد گیربکس صنعتی، پس از انجام محاسباتی دقیق توسط کارشناسان و مهندسان مکانیک صورت می‌گیرد. درواقع نسبت تبدیل، قدرت خروجی، نوع تبدیل و موارد دیگر که مورد نیاز است باید محاسبه و بررسی شده و سپس گیربکس مناسب انتخاب شود.
در همین رابطه بخوانید: راهنمای انتخاب صحیح گیربکس صنعتی
گیربکس‌های کاهنده
این نوع گیربکس‌ها معمولا بین محرک و متحرک (موتور و جسم متحرک) قرار گرفته و گشتاور مورد نیاز را تولید می‌کنند. نکته مهم اینکه، گیربکس‌های کاهنده همان‌طور که اسم‌شان مشخص است، سرعت دور موتور را کاهش داده و گشتاور خروجی را افزایش می‌دهند. در واقع نسبت کاهش دور و افزایش گشتاور در آن ها به صورت معکوس است. یعنی هرچه سرعت دور موتور کاهش پیدا می‌کند، میزان گشتاور افزایش می‌یابد. گیربکس‌های هلیکال، گیربکس‌های آویز، گیربکس‌های کراینویل پینیون از انواع گیربکس‌های کاهنده هستند.
گیربکس‌های فزاینده
این نوع گیربکس‌ها عملکردی کاملا عکس گیربکس‌های کاهنده دارند و در صنایع بزرگ مانند صنایع پالایشگاهی که به سرعت دور موتور بیشتری نیاز است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از گیربکس‌های خورشیدی از انواع گیربکس فزاینده هستند.
بیشتر بخوانید: تفاوت گیربکس های افزاینده و کاهنده
گیربکس‌های حلزونی
این نوع گیربکس از یک ماردون فولادی سخت‌کاری و پیوسته شده درکنار یک چرخدنده حلزونی برنزی ریخته‌گری‌شده بزرگ، تشکیل می‌شود. این نوع گیربکس در سیستم‌های بالابر و آسانسورها، کانوایرها، دمنده‌ها، هواکش‌ها، دیزل ژنراتور و سیستم انتقال مواد کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیربکس‌ها قابلیت نصب ساده‌تری دارند و به‌دلیل استهلاک بالاتر، در صنایعی مانند فولاد و سیمان کاربرد چندانی ندارند. گیربکس‌های حلزونی در اشکال پایه‌دار، فلنج‌دار و هالو شافت با پوسته چدن یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.
گیربکس‌های هلیکال
این نوع گیربکس‌ها که شافت مستقیم و هم‌محور نیز نامیده می‌شوند، از تعدادی چرخدنده با ساختار ماپیچ تشکیل شده‌اند. چرخ‌‌دنده‌ها در راستای پروفیل‌های مورب نسبت به امتداد شافت گیربکس نیروی موتور را بر اساس ساختار هلیکال با حرکت یک نقطه در طول سطح دنده‌ها انتقال می‌دهند. کاربرد این نوع گیربکس در صنایع مختلف به‌دلیل ابعاد کوچک‌تر و بازده خوب بسیار گسترده است. گیربکس هلیکال با کاهش میزان سرعت دورهای موتور، گشتاور خروجی را بالا می‌برد. به‌دلیل نوع طراحی چرخدنده این نوع گیربکس (مارپیچ بودن و سطح نرم و خمیده آن‌ها) میزان صدایی که این نوع گیربکس تولید می‌کند بسیار کمتر از انواع دیگر است. اگر به‌جای چرخدنده مارپیچ از چرخدنده صاف استفاده می‌شد، میزان صدای تولیدی گیربکس چندبرابر بود. گیربکس‌های هالیکال خود به سه دسته
- مورب
- مخروطی
- درون خطی
تقسیم می‌شود. این نوع گیربکس برای کاربردهای سنگین مانند معادن، بالابر‌های ساختمانی، نقل و انتقال و ساخت مخازن به‌کار می‌رود.
بیشتر بخوانید: گیربکس هلیکال چیست و چه کاربردها و مزایایی دارد
گیربکس خورشیدی یا سیاره ای
گیربکس خورشیدی در هر دو نوع کاهنده و فزاینده ساخته می‌شود. به همین دلیل این نوع گیربکس از انواع گیربکس صنعتی، بیش از باقی مدل‌های آن کاربرد دارد. راندمان بالای گیربکس‌های خورشیدی یا گیربکس های سیاره ای و توانایی ایجاد قدرت بالا در فضایی محدود نیز از دیگر دلایل محبوبیت آن محسوب می‌شود. کاهش سرعت رولر در پرینتر و ماشین بسته‌بندی محصولات تجدیدپذیر دو نمونه از کاربردهای گیربکس‌های خورشیدی است. این نوع گیربکس در نسخه‌های تک استیج، چند استیج، پایه‌دار، فلنج‌دار و شافت‌دار تولید می‌شود. همین تنوع باعث شده که امکان استفاده از آن در فضاهای مختلف به‌وجود آمده و کارایی‌اش افزایش یابد.
گیربکس کراینویل پینیون
این نوع گیربکس از انواع گیربکس صنعتی با کنار هم قرار گرفتن دو چرخدنده انتقال گشتاور ۹۰ درجه و چند چرخدنده هلیکال تشکیل می‌شود. صدای آن کمتر از گیربکس‌های هلیکال است و البته گشتاور خروجی بیشتری نیز تولید می‌کند. گیربکس های کرانویل پینیون به منظور انتقال قدرت در سیستم‌ها و ماشین‌هایی با محورهای متعامد و غیرمتعامد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
