همان‌طور که می‌دانیم موتور الکتریکی یا همان الکتروموتور در هر بخش از صنعت و در کاربردهای متفاوتی، نقش حیاتی ایفا می‌کند. خرید الکتروموتور بر اساس عملکرد، ولتاژ و کاربرد‌ها می‌توانند دستخوش تغییر قیمت ناگهانی شوند. هر موتور دارای دو بخش اساسی سیم‌پیچ میدان و سیم‌پیچ آرمیچر است.
عملکرد اصلی سیم‌پیچ میدان، تولید میدان مغناطیسی ثابت است، درحالی‌که سیم‌پیچ آرمیچر شبیه رسانایی است که در میدان مغناطیسی چیده شده است. به‌دلیل میدان مغناطیسی، سیم‌پیچ آرمیچر از انرژی مغناطیسی در جهت تولید گشتاور برای چرخاندن شفت موتور استفاده می‌کند. در این مطلب با انواع الکتروموتور آشنا خواهید شد، پس در کنار سام تجهیز بمانید.
انواع الکتروموتور
انواع موتور الکترونیکی در سه بخش اصلی موتور AC، موتور DC و موتور‌های هدف خاص (special purpose) دسته‌بندی می‌شوند.
موتور‌های DC
انواع موتور‌های dc عمدتا شامل موتور‌های سری، شنت زخم، مرکب زخم (Compound wound) و موتور PMDC هستند.
۱. انواع الکتروموتور شنت DC
الکتروموتور شنت DC به‌عنوان ورودی و منبع تحریک، از برق مستقیم استفاده می‌کند و سیم‌پیچ‌های روتور و استاتور این موتور الکتریکی مانند سیم‌پیچ‌های آرمیچر و سیم‌پیچ‌های میدان به‌صورت موازی به هم متصل می‌شوند که امکان افزایش گشتاور را بدون کاهش سرعت با افزایش جریان موتور فراهم می‌کند. این نوع موتور به‌عنوان موتور DC شنت زخم نیز شناخته می‌شود و در وسایلی مانند جاروبرقی کاربرد دارد.
۲. الکتروموتور تحریک مستقل (Separately Excited)
در الکتروموتورهای تحریک مستقل، اتصال استاتور و روتور را می‌توان با استفاده از منبع تغذیه متفاوت انجام داد. به‌طوری‌که می‌توان موتور را از شنت کنترل کرد و سیم‌پیچ آرمیچر‌ها را برای تولید شار تقویت کرد.
۳. الکتروموتور سری DC یا سری زخم
در انواع الکتروموتور سری DC، سیم‌پیچ‌های روتور و استاتور به‌صورت سری متصل می‌شوند. اصل عملکرد این موتور الکتریکی عمدتا به یک قانون الکترومغناطیسی ساده بستگی دارد؛ با تغییر ولتاژ تغذیه، می‌توان سرعت را کنترل کرد. این موتور‌ها عمدتا در موتور‌های استارتی در آسانسور‌ها، جرثقیل‌ها و اتومبیل‌ها کاربرد دارند.
۴. موتور PMDC
اصطلاح PMDC مخفف الکتروموتور DC مغناطیسی دائمی است. PMDC یکی از انواع الکتروموتور DC است که می‌تواند با آهنربای دائمی ساخته شود تا میدان مغناطیسی لازم برای عملکرد موتور الکتریکی را ایجاد کند.
۵. موتور مرکب DC یا زخم مرکب
به‌طور کلی، الکتروموتور مرکب DC، ترکیبی از الکتروموتورهای سری DC و موتور‌های شنت را ارائه می‌دهد که منجر به تولید گشتاور شروع بالا و همچنین دامنه تغییر سرعت بالا می‌شود. در این مدل از الکتروموتور هر دو میدان سری و شنت وجود دارد، زیرا استاتور و روتور از طریق یک ترکیب سیم‌پیچی سری و شنت به یکدیگر متصل شده‌اند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با ساختار و راهنمای عیب‌یابی و تعمیر الکتروموتور
موتور‌های AC
انواع موتور‌های AC عمدتا شامل موتور‌های سنکرون (هم‌زمان یا متقارن) و آسنکرون (نامتقارن یا القایی) می‌شود.
۱. الکتروموتور سنکرون
کار الکتروموتور سنکرون عمدتا به منبع تغذیه ۳ فاز بستگی دارد. استاتور میدانی را تولید می‌کند که با سرعت ثابت بر اساس فرکانس AC می‌چرخد و سرعت روتور به‌سرعت استاتور بستگی دارد. هیچ شکاف هوایی بین اتصالات استاتور و روتور وجود ندارد. در سطح چرخش‌های بالا، این موتور‌ها در اتوماسیون و رباتیک قابل‌استفاده هستند.
۲. الکتروموتور القایی
موتور الکتریکی که با سرعت ناهم‌زمان کار می‌کند به‌عنوان موتور القایی و آسنکرون شناخته می‌شود. موتور القایی عمدتا از القای الکترومغناطیسی برای تغییر انرژی از الکتریکی به مکانیکی استفاده می‌کند. بر اساس ساختار روتور، این موتور‌ها به دو نوع قفس سنجابی و زخم فاز طبقه‌بندی می‌شوند.
موتور‌های هدف خاص
موتور‌های هدف خاص عمدتا شامل سروو موتور (servo motor)، موتور پله‌ای (stepper motor) و موتور القایی خطی هستند.
۱. استپر موتور
موتور پله‌ای را می‌توان برای ارائه چرخش زاویه گام به‌عنوان جایگزینی برای چرخش پایدار استفاده کرد. ما می‌دانیم که برای هر روتور، کل زاویه چرخش ۱۸۰ درجه است. بااین‌حال، در یک موتور پله‌ای، زاویه چرخش کامل را می‌توان در مراحل متعددی مانند پله‌های ۱۰ درجه، در ۱۸ گام جدا کرد. این بدان معنی است که در یک چرخه کامل، روتور ۱۸ بار پله خواهد شد، هر بار ۱۰ درجه. موتور‌های پله‌ای در پلاتر‌ها، ساخت مدار‌ها، ابزار‌های کنترل فرآیند، ژنراتور‌های حرکتی معمولی، اتومبیل‌ها و غیره قابل‌استفاده هستند.
۲. الکتروموتورهای DC بدون جاروبک
انواع الکتروموتور DC بدون جاروبک برای اولین بار برای دستیابی به عملکرد برتر در فضای کمتر نسبت به موتور‌های DC براش ساخته شدند. این موتور‌ها در مقایسه با مدل‌های AC کمتر متداول هستند. یک کنترلر در موتور الکتریکی تعبیه شده است تا فرآیند کار را در عدم وجود یک کموتاتور و یک حلقه لغزش تسهیل کند.
۳. الکتروموتور هیسترزیس
عملکرد موتور هیسترزیس بسیار منحصربه‌فرد است. روتور این موتور می‌تواند پسماند و جریان گردابی را القا کرده تا کار موردنیاز را ایجاد کند. این موتور‌ها مانند سایر موتور‌های سنکرون فرآیندی بسیار نرم و با سرعت پایدار ارائه می‌دهند. میزان صدای این موتور بسیار کم است. به همین دلیل در هر جا که به موتور عایق صدا مانند پخش‌کننده صدا، ضبط صدا و غیره نیاز باشد، قابل‌استفاده هستند.
سخن پایانی
همان‌طور که ملاحظه کردید تنوع بسیار گسترده‌ای از انواع الکتروموتور در سایزها، قیمت‌ها، توان و عملکرد در بازار طراحی شده و وجود دارند. امیدواریم با اطلاعاتی که ارائه شد توانسته باشیم دید مناسبی از انواع الکتروموتور به شما هدیه کرده باشیم. در مطلبی دیگر از وبلاگ سام تجهیز در مورد انواع کلاچ و ترمز الکتروموتور اطلاعاتی ارائه خواهیم کرد.
