موتورهای الکتریکی از انواع مختلف در صنایع استفاده می‌شوند. اما موتور القایی سه‌فاز AC با تقریباً ۷۰ درصد کاربرد، یکی از پرکاربردترین ماشین‌های الکتریکی در صنایع است. بدلیل ساختمان محکم و راندمان بالای آن‌ها، این موتورها بهترین گزینه برای هر بخش صنعتی هستند. با این حال، برای ایمنی عملکرد این موتورها، نیاز به تجهیزات حفاظتی دارند. استفاده از تجهیزات حفاظتی، علاوه بر جلوگیری از آسیب پذیری و خطرات مختلف، می‌تواند عمر مفید آن‌ها را نیز افزایش دهد. بین تجهیزات حفاظتی برای موتورهای القایی سه‌فاز، استارتر یا راه‌انداز موتور، ضرورتی برای ایمنی عملکرد موتورها است. در این مقاله از بلاگ سام تجیهز با یکی از رایج‌ترین استارترها، یعنی «سافت استارتر» یا راه‌انداز نرم آشنا خواهیم شد.

سافت استارتر دقیقا چیست؟

سافت استارتر (Soft Starter) یا راه‌انداز نرم، دستگاهی است که برای کنترل جریان راه‌اندازی الکتروموتورها به کار می‌رود و توان را به صورت تدریجی به موتورها منتقل می‌کند. همانطور که می‌دانید، موتورهای الکتریکی 3 فاز AC، در صنایع کاربردهای بسیار زیادی دارند و یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها برای استفاده از این موتورها در صنایع، راه‌اندازی آن‌ها است. این موضوع، به علت عدم آسیب‌رسانی به شبکه برق متصل به موتورها و همچنین عدم ایجاد اشکال فنی برای موتور، حائز اهمیت است.

جریان راه‌اندازی موتورهای الکتریکی در حدود 5 تا 8 برابر جریان نامی موتور است. زمان راه‌اندازی می‌تواند از زیر 1 ثانیه تا نیم دقیقه یا بیشتر طول بکشد. این جریان چند برابری در این مدت کوتاه باعث ایجاد افت ولتاژ شدید (بسته به سایز موتور) بر روی شبکه برق متصل به موتور می‌شود و باعث ایجاد مشکلاتی برای عملکرد تجهیزات حفاظتی و تجهیزات دیگر متصل به شبکه برق می‌گردد.

بیشتر بخوانید: ۵ روش عملی برای راه‌ اندازی الکتروموتور سه فاز

انواع سافت استارترها

سافت استارترها از نظر ساختاری به چند دسته تقسیم می‌شوند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. الکترونیکی: در این نوع، برای راه‌اندازی نرم موتور، پالس‌های الکتریکی تولید می‌شود و با اعمال این پالس‌ها به موتور، شتاب آرام و قابل کنترلی به بار اعمال می‌شود.
2. با تریستور: در این نوع، تریستور برای کنترل جریان موتور به کار می‌رود. ابتدا تریستور با حداقل ولتاژ فعال می‌شود و سپس تدریجا ولتاژ ورودی افزایش می‌یابد تا به مقدار مورد نظر برسد.
3. با رله: در این نوع، با استفاده از رله‌های الکترومغناطیسی، ولتاژ ورودی به موتور به طور تدریجی افزایش می‌یابد و شتاب نرم به بار اعمال می‌شود.
4. هیدرولیکی: در این نوع، با استفاده از پمپ‌های هیدرولیکی، فشار آب تنظیم می‌شود تا ولتاژ ورودی به موتور به طور تدریجی افزایش یابد و شتاب نرم به بار اعمال شود.
5. مغناطیسی: در این نوع، با استفاده از چندین المنت مغناطیسی، ولتاژ ورودی به موتور به طور تدریجی افزایش یابد و شتاب نرم به بار اعمال می‌شود.

همچنین، در هر یک از نوع‌های فوق، سیستم کنترلی قابل تنظیم و پیکربندی می‌باشد تا بتوان به نیازهای خاص هر صنعت و بار مورد استفاده پاسخ داد.

بیشتر بخوانید: الکتروموتور چیست؟

مزایای استفاده از سافت استارتر

سافت استارتر یک تکنولوژی پیشرفته است که در بسیاری از صنایع مانند صنایع نفت، گاز و آب، استفاده می‌شود. استفاده از این دستگاه دارای مزایا ویژه‌ای است که بهبود قابل توجهی در عملکرد سیستم‌های الکتریکی و مکانیکی ایجاد می‌کند. یکی از مزایای این تکنولوژی، حذف ضربه هنگام راه اندازی و خاموشی سیستم می‌باشد. یعنی این وسیله باعث افزایش قابلیت اطمینان و کارایی سیستم می‌شود و باعث شتاب دهی نرم و بی دردسر موتور می‌شود.

هزینه‌های تعمیر و نگهداری با استفاده از سافت استارتر به صورت قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. همچنین، این دستگاه جریان هجومی و گشتاور لحظه‌ای را در زمان راه اندازی سیستم حذف می‌کند. با استفاده از آن، فرورفتگی ولتاژ خط به حداقل می‌رسد و سایز کابل‌ها و جریان کلیدهای اتصال به شبکه با استفاده از دستگاه کاهش می‌یابد. علاوه بر این، با استفاده از آن، امکان راه اندازی ضربه‌ای برای بارهای سنگین و کاربردهایی که تحت بار قرار دارند، وجود دارد.

همچنین، استفاده از سافت استارتر باعث افزایش طول عمر موتور و پمپ‌ها می‌شود و با حذف پیک‌های جریان و گشتاور، سافت استارتر تنش الکتریکی کمتری بر روی شبکه برق و تنش مکانیکی کمتری بر اجزای دوار ایجاد می‌کند. در نتیجه، استفاده از سافت استارتر در صنایع مختلف، باعث بهبود عملکرد سیستم‌ها و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

معایب سافت استارتر چیست؟

سافت استارتر یک تکنولوژی پیشرفته است که در بسیاری از صنایع مانند صنایع نفت، گاز و آب، استفاده می‌شود. با این حال، این تکنولوژی دارای برخی معایب نیز می‌باشد. یکی از این معایب، تولید هارمونیک کمی نسبت به اینورترها است. همچنین، در این دستگاه سرعت کارکرد موتور ثابت است و فرکانس آن نیز ثابت است که نسبت به VFD قابل توجهی کمتر است. این تکنولوژی به علت عدم داشتن قابلیت تنظیم سرعت، فقط برای راه‌اندازی، توقف و حفاظت استفاده می‌شود.

همچنین، زمان شتاب گیری و شتاب‌دهی به بار در سافت استارتر بستگی به شرایط محیطی و بار متصل شده دارد. با این حال، سافت استارتر قابلیت انجام کارهایی مانند بـی متـال و کنترل فاز و… را دارا می‌باشد و حفاظت‌های بیشتری را نیز می‌تواند اعمال کند. در نتیجه، استفاده از سافت استارتر در صنایع مختلف، بهبود عملکرد سیستم‌ها را به همراه دارد، اما نیازمندی به توجه به برخی معایب برای استفاده بهینه از آن دارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت الکتروموتور و ژنراتور

کاربردهای سافت استارتر چیست؟

سافت استارترها در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف به منظور راه‌اندازی نرم موتورها استفاده می‌شوند. برخی از کاربردهای این تکنولوژی عبارتند از:

1. صنایع نفت و گاز: سافت استارترها در صنایع نفت و گاز جهت راه‌اندازی پمپ‌ها، فن‌ها و کمپرسورها استفاده می‌شوند.
2. صنعت غذایی: در بسیاری از کارخانجات صنعت غذایی، این دستگاه‌ها برای راه‌اندازی دستگاه‌هایی همچون خمیرمزاحم استفاده می‌شوند.
3. تاسیسات ساختمانی: در تاسیسات ساختمانی نیز از سافت استارترها برای راه‌اندازی پمپ‌های آب و فاضلاب، فن‌ها و سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شود.
4. صنایع فولاد: دستگاه راه‌ انداز نرم یا soft starter در صنایع فولاد به عنوان راه‌حلی برای کنترل و شتاب‌دهی به سنگین‌ترین ماشین‌آلات به کار گرفته می‌شوند.
5. صنایع خودروسازی: در این صنعت نیز، سافت استارترها جهت راه‌اندازی دستگاه‌های تزریق سوخت، پمپ‌های آب و فن‌ها استفاده می‌شوند.
6. صنایع دارویی: این دستگاه پرکاربرد در صنایع دارویی برای راه‌اندازی دستگاه‌هایی همچون خطوط تولید قرص و کپسول‌های دارویی استفاده می‌شوند.

در کل، سافت استارترها به علت کاهش نویز و هزینه‌های مربوط به شتاب دهی نرم موتورها، در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف بکار می‌روند.

بیشتر بخوانید: تعمیر و نگهداری ترمز الکتروموتور با این چک ‌لیست

سخن آخر

در این مقاله، تلاش کردیم تا به شما توضیحات کاملی درباره سافت استارتر و عملکرد آن ارائه کنیم. همان‌طور که گفتیم این دستگاه‌ها یکی از ابزارهای مهمی هستند که می‌توانند به شما در بهینه‌سازی عملکرد سیستم کمک کنند. حتماً بعد از خرید الکتروموتور 3 فاز نسبت به تهیه سافت استارتر اقدام کنید تا از تجهیزات و شبکه برق خود محافظت کنید.

همچنین شما می‌توانید نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید یا درخواست‌های فنی خود را ارسال کنید تا بتوانیم بهترین خدمات را به شما ارائه دهیم.