الکتروموتور تک فاز، یکی از مهم‌ترین نوع موتورهای القایی است که در صنایع مختلف به کار می‌رود. این موتورها با توجه به نوع و کاربرد خود، به چند دسته تقسیم می‌شوند، اما موتورهای تک فاز و سه فاز، از جمله پرکاربردترین آن‌ها هستند. برای استفاده از این نوع موتورها، لازم است که دانش فنی مناسبی در زمینه مدارات الکتریکی و عملکرد آن‌ها داشته باشید.
الکتروموتور القایی، نوعی موتور الکتریکی است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. این تبدیل انرژی، توسط سیم پیچ موتور و پره‌های چرخشی آن صورت می‌گیرد. برای بهره‌وری بیشتر از این موتورها، آشنایی با نحوه کار و مدارات الکتریکی آن‌ها، امری ضروری است.
معرفی الکتروموتور تک فاز
الکتروموتور تک فاز یک نوع موتور القایی ac است که در صنایع کاربرد بسیاری دارد. این موتور با استفاده از برق تک فاز شهری عمل می‌کند و به همین دلیل هم در مصارف خانگی و هم در مصارف تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع موتورها در دو نوع مختلف با پوسته بدنه آلومینیومی و پوسته بدنه چدنی تولید می‌شوند که پوسته بدنه چدنی با مقاومت بیشتری در برابر فشار و خوردگی برخوردار است، در حالی که پوسته بدنه آلومینیومی بسیار سبک و مقاوم در برابر سرمای پایین است.
از نظر توان، الکتروموتور تک فاز کمی نسبت به نوع سه فاز کمتر است، اما با توجه به نوع برق مصرفی آن، بسیار پرکاربرد است. قیمت الکتروموتور تک فاز نسبت به نوع سه فاز کمی بالاتر است، اما با توجه به قابلیت‌های آن، ارزش خرید بیشتری دارد. همچنین، الکتروموتور تک فاز دارای ظاهری مشابه نوع سه فاز است و دو شبکه سیم پچ دارد که با برق 220 ولت شهری کار می‌کند.
این نوع موتورها در مواردی مانند لباسشویی، بالابر و بسیاری دیگر از وسایل مورد استفاده قرار می‌گیرند و به راحتی قابل نصب و استفاده هستند.
نحوه عملکرد الکتروموتور
عملکرد الکتروموتور بر اساس اصل عملکرد المغناطیسی میدان الکتریکی در هسته آهنی الکتروموتور است. با اعمال ولتاژ تک فاز به المل پیچی که روی قسمت ثابت غیرچرخشی الکتروموتور نصب شده است، جریان برق ایجاد می‌شود. این جریان برق باعث ایجاد میدان مغناطیسی در قسمت ثابت الکتروموتور می‌شود.
با گذشت جریان الکتریکی از پیچ های قسمت ثابت، پیچ‌های قسمت چرخشی (روتور) نیز میدان مغناطیسی خود را ایجاد می‌کنند؛ اما به دلیل وجود موتور تک فاز، میدان مغناطیسی روتور به صورت نامنظمی ایجاد می‌شود. در این حالت، میدان مغناطیسی قسمت ثابت باعث چرخش روتور می‌شود و المرکزی که به روتور متصل است نیز با گذران جریان الکتریکی در پیچ های قسمت چرخشی، دوران به دنبال روتور را آغاز می‌کند.
با این حال، برای حفظ حرکت پایدار الکتروموتور تک فاز، از یک شناور (capacitor) و یا یک خازن الکترولیتی (electrolytic capacitor) برای تولید یک میدان مغناطیسی مصنوعی (artificial magnetic field) بر روی قسمت چرخشی استفاده می‌شود. این میدان مغناطیسی مصنوعی منجر به تقویت میدان مغناطیسی روتور می‌شود که باعث افزایش عزم چرخشی الکتروموتور تک فاز می‌شود.
بیشتر بخوانید: موتور ویبره کمپ ترکیه و مزایای آن نسبت به رقبا
انواع الکتروموتور تک فاز
در مجموعه الکتروموتور تک فاز، چندین نوع موتور وجود دارد که به صورت خلاصه در زیر توضیح داده شده‌اند:
- 1. الکتروموتور تک فاز با پوسته آلومینیومی: این نوع موتور از پوسته بدنه آلومینیومی تشکیل شده است و بسیار سبک و کم‌صداست. همچنین، با توجه به مقاومت سرمای پایین‌تر، در مناطق گرم بسیار مناسب است.
- 2. الکتروموتور تک فاز با پوسته چدنی: این نوع موتور با پوسته بدنه چدنی ساخته شده است و بسیار مقاوم و قابل اطمینان است. این موتورها به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و خوردگی، در صنایع سنگین و ماشین‌آلات بزرگ به کار می‌روند.
- 3. الکتروموتور تک فاز با شفت خروجی: در این نوع موتور، شفت خروجی به محور موتور متصل است و می‌توان از آن برای انتقال قدرت و سرعت به دستگاه‌های مختلفی مانند پمپ‌ها، فن‌ها، ژنراتورها، کمپرسورها و … استفاده کرد.
- 4. الکتروموتور تک فاز با پروانه: در این نوع موتور، پروانه بر روی محور موتور نصب شده است و با چرخش موتور، هوا جابجا می‌شود و برای خنک کردن وسایل مختلفی مانند اتاق‌های سرد، کولرها و … استفاده می‌شود.
- 5. الکتروموتور تک فاز با قابلیت ولتاژ دوگانه: این نوع موتور، با قابلیت کارکرد در دو ولتاژ مختلف، بسیار مناسب برای استفاده در محیط‌های مختلف و با ولتاژهای متفاوت است.
با توجه به نوع استفاده، هر یک از این نوع موتورها ممکن است برای کاربردهای خاص و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد، انتخاب شود.
الکتروموتور تک فاز کجا کاربرد دارد؟
الکتروموتور تک فاز به دلیل برخی ویژگی‌های خاص شامل سهولت استفاده، هزینه کمتر و حجم کوچک، در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
- کاربرد در خانه و ساختمان ها: الکتروموتور تک فاز برای پمپ آب، فن، کولر، ماشین لباسشویی، خشک کن و… که برق مصرفی کمی دارند و نیاز به حجم کوچکی از قدرت برق دارند، استفاده می‌شود.
- صنایع خودرو و باتری: از آن در صنایع خودرو و باتری برای استفاده در روتور سرعت بالا، دستگاه های تست باتری، موتورهای پایدار، و لوازم جانبی مانند پمپ ها و فن ها استفاده می‌شود.
- صنعت کاغذ و چوب: در صنایع کاغذ و چوب، این نوع موتور برای استفاده در دستگاه های برش، پالت بندی، لبه نویسی و سایر ماشین آلات مورد استفاده قرار می گیرد.
- صنایع غذایی: الکتروموتور تک فاز در صنایع غذایی برای استفاده در دستگاه هایی مانند فرز گوشت، مخلوط کن، آسیاب و سایر دستگاه های پخت و پز، استفاده می‌شود.
- صنایع خدماتی: در صنایع خدماتی مانند ایستگاه های پمپ بنزین، سایر دستگاه های پمپاژ، فن، کولر و دستگاه های تهویه مطبوع استفاده می‌شود.
- صنایع ساختمانی: در صنایع ساختمانی مانند پمپ آب، فن، کولر، ماشین لباسشویی و… که برق مصرفی کمی دارند و نیاز به حجم کوچکی از قدرت برق دارند، استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت الکتروموتور و ژنراتور
مشخصات الکتروموتور تک فاز چیست؟
الکتروموتور تک‌فاز از محرک‌های الکتریکی است که برای عملکرد خود به مشخصاتی نیاز دارد. این مشخصات شامل توان مصرفی به وات یا اسب بخار، ولتاژ برق بین ۱۱۰ تا ۲۲۰ ولت، جریان مصرفی به آمپر، سرعت دورانی به دور در دقیقه، فرکانس برق به هرتز و نوع المت که می‌تواند آسنکرون یا سینکرون باشد، می‌باشد.
توان مصرفی الکتروموتور تک‌فاز نمایانگر توانی است که المت برای کارکرد خود مصرف می‌کند. ولتاژ برق لازم برای فعال شدن المت در بازه ۱۱۰ تا ۲۲۰ ولت قرار دارد. جریان مصرفی المت با وجود مصرف توان خود، بر حسب آمپر اندازه‌گیری می‌شود. سرعت دورانی المت با وجود نوع المت و دیگر مشخصات فنی آن تعیین می‌شود. فرکانس برق همچنین مهم است و به هرتز مشخص می‌شود که در بیشتر کشورها ۵۰ یا ۶۰ هرتز است. نوع المت همچنین می‌تواند آسنکرون یا سینکرون باشد که به معنای این است که المت آیا از نوعی پیچیده‌تر یا پایه‌ای‌تر استفاده می‌شود.
کلام پایانی
در این مقاله، به معرفی کامل الکتروموتور تک فاز و کاربردهای آن پرداخته شده است. الکتروموتورها به عنوان یکی از نوع‌های موتورهای الکتریکی القایی، به دو دسته سه فاز و تک فاز تقسیم می‌شوند. موتورهای تک فاز از آنجایی که برق مصرفی آن‌ها از نوع تک فاز 220 ولت شهری است، در بسیاری از محصولات خانگی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موتورها در انواع بالابر، لباسشویی‌ها، پمپ آب خانگی و صنعتی و… کاربرد دارند.
امیدواریم این مقاله در هنگام خرید الکتروموتور به شما کمک کافی را کند و اگر سوالات، نظرات و پیشنهاداتی دارید، می‌توانید آن‌ها را در بخش نظرات سایت با ما در میان بگذارید.
