کاشی و سرامیک از قدیمیترین ساختههای دست بشر به شمار میروند. فراوانی مواد اولیه و سهولت تولید، موجب گردیده تا اشیاء سرامیکی از قدیمیترین یافتهها و ساختههای انسانهای اولیه باشد. صنعت کاشی سازی و کاشیکاری که بیش از همه در تزیین معماری سرزمین ایران و به ویژه بناهای مذهبی به کار رفته، دارای ویژگیهای خاصی است.
مواد اولیه مورد استفاده در تولید کاشی و سرامیک
رسها قدیمیترین، مهمترین و پر مصرفترین مواد اولیه صنعت سرامیک میباشند. رس به خاکهایی که دارای خاصیت پلاستیسیته باشد گفته میشود. مواد اولیه مورد استفاده در تولید کاشی و سرامیک در ایران با سهم آنها در هر مترمربع محصول (بر اساس کیلوگرم/گرم) درج شده است:
- خاک رس: 15 کیلوگرم
- فلدسپات: 2 کیلوگرم
- سیلیس: 1 کیلوگرم
- لعاب یا فریت: 800 گرم
- کائولن و بالکلی: 200 گرم
- زیرکونیوم: 100 گرم
- انواع رنگ: 20 گرم
- چسب سی ام سی: 10 گرم
- فیسکاتیو: 5 گرم
از میان مواد اولیه فوق، تنها موارد 1 و 3 و 5 به صورت 100% بومی بوده و از داخل تامین میشود و سایر موارد یا به طور کامل از خارج وارد می شود یا 50% وارداتی و 50% از داخل تامین می گردد.
تجهیزات صنایع کاشی و سرامیک
موارد زیر از اصلیترین تجهیزات و ماشینآلات صنایع کاشی و سرامیک هستند:
- سنگ شکن (Crusher)
- باکس فیدر (Box Feeder)
- بالمیل دوغاب و لعاب (Ball mill)
- اسپری درایر (Spray Dryer)
- دستگاه پرس
- کوره های رولری و تونلی
- خط لعاب و دکورزنی
- بسته بندی و درجه بندی
- گیربکس صنایع کاشی و سرامیک
- پمپ صنایع کاشی و سرامیک
شرکت سام تجهیز آماده تهیه و تامین تجهیزات صنایع کاشی و سرامیک با قیمتهای مناسب است. جهت مشاوره، خرید و استعلام قیمت با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
تاریخچه صنایع کاشی و سرامیک
واژه سرامیک CERAMIC از ریشه یونانی آن KERAMOS به معنی سفالینه یا شیء پخته شده اقتباس شده ست. اجزاء تشکیل دهنده اصلی سرامیک شامل مواد غیرآلی و غیرفلزی است، به طورکلی این محصول به دو گروه سنتی و نوین تقسیم میشود. برخی از انواع سرامیک نوین عبارتند از: سرامیک نیتریدی، سرامیک الکترو اپتیکی، سرامیکهای کاربیدی، سرامیکهای مغناطیسی و…
در یونان باستان، سرامیکهای متعلق به 2000 سال قبل از میلاد مسیح پیدا شده است. هر چند کاشیهای آجرنمای لعابدار در 518 سال قبل از میلاد مسیح در تخت جمشید (پرسپولیس) ایران بکار رفته و در عراق نیز 575 سال قبل از میلاد و در یونان 880 سال قبل از میلاد آثار کاشی بنیانگذاری شده است.
واژه کاشی یا به انگلیسی TILE از کلمه لاتین TEGULA گرفته شده که مترادف فرانسوی TUILE به معنای گل پخته سقف است. کلمه انگلیسی TILE نیز به معنای پوشش موجود بر روی ساختمان است. کاشی به هر واحد هندسی شکل کوچک و نازک گفته میشود که به تعداد زیاد جهت پوشش سطوح مختلف، به کار میرود. معنای این گفته این است که کاشی میتواند از جنس سرامیک باشد، اما لزوماً از جنس سرامیک نیست.
کاشی و سرامیک رایجترین پوشش مورد استفاده در ساختمانها و بناها محسوب میگردند و علاوه بر کاربرد پوششی، از عوامل اولیه ایجاد نمای زیبا در معماری محسوب میشوند.
صنعت کاشی سازی در ایران سابقهای بس دیرینه دارد و قدمت آن به قبل از اسلام و حتی قبل از میلاد مسیح باز میگردد. در تحقیقات باستان شناسان، نمونههایی از صنایع کاشی ایران در شوش پیدا شده که متعلق به دوران هخامنشیان است و قدمت آن به 400 سال قبل از میلاد باز میگردد.
صنعت کاشی ایران بعد از اسلام نیز رواج داشت و مسیر ترقی خود را طی نمود تا جایی که در دوران صفویه به اوج خود رسید. به گونهای که هنوز هم که هنوز است، کاشی کاریهای به جای مانده از دوران شاه عباس صفوی در اصفهان از لحاظ زیبایی و ثبات رنگ، حقیقتاً منحصر بفرد است.
با این حال بعد از دوران صفویه این صنعت در ایران سیر نزولی داشت تا اینکه با تشکیل اتحادیههای کاشی سازی در سال 1342 مجدداً سیر پیشرفت آن شروع گردید و به تولید محصولی به مراتب با کیفیت تر از گذشته منجر شد. به طور کلی تولید و رشد صنعت سرامیک را در ایران معاصر را به 4 دوران ذیل تقسیم میکنند:
- دوره اول: از سال 1338 تا سال 1357 شمسی (تشکیل اتحادیه های کاشی و سرامیک تا انقلاب)
- دوره دوم: از سال 1358 تا سال 1368 شمسی (از شروع جنگ تحمیلی تا پایان آن و تثبیت نظام)
- دوره سوم: از سال 1368 تا سال 1379 شمسی (دوران بعد از جنگ و سازندگی)
- دوره چهارم: از سال 1380 تاکنون (از زمان تصویب و شروع برنامه توسعه سوم اقتصادی)
رشد صنایع کاشی و سرامیک ایران در سه دوره اول (یعنی از سال 1338 تا 1339) رشدی متوازن و منطبق بر نیاز بازار داخلی و همچنین توان صادراتی این صنعت بوده است.
صنایع کاشی و سرامیک در جهان و جایگاه ایران در میان آنها
به طور کلی 32 کشور در جهان به عنوان تولید کننده عمده و اصلی کاشی و سرامیک شناخته میشوند. در این میان، چین همواره رتبه اول را دارا بوده اما رتبه دیگر کشورها، دستخوش نوسان و تغییر قرار داشته است.
در حال حاضر چندین سال است که جایگاه ایران در بین 10 تولید کننده برتر کاشی و سرامیک جهان تثبیت شده و در چشم انداز 1404 پیش بینی شده که ایران به رتبه 4 جهان و رتبه اول خاورمیانه در تولید کاشی و سرامیک دست یافته و این رتبه را حفظ نماید.
تنها 15 استان از استان های ایران در تولید کاشی و سرامیک نقش دارند که به ترتیب میزان تولید عبارتند از: یزد، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمان، اصفهان، قزوین، فارس، مرکزی آذربایجان شرقی، کرمانشاه، سمنان، تهران، کردستان، چهار محال و بختیاری و البرز.
استان یزد با بیش از 60 درصد مقام اول را دارد. سایر استانها با فاصلههای بسیار زیادی از یزد در ردیفهای 2 تا 15 قرار میگیرند. استان خرسان جنوبی با بیش از 6 درصد در مقام دوم و استان خراسان رضوی با بیش از 5 درصد در مقام سوم قرار دارد. استان تهران با بیش از 1 درصد در مقام دوازدهم قرار دارد. شهر یزد به عنوان قطب تولید کاشی و سرامیک ایران شناخته میشود.
بر اساس آخرین آمار (مربوط به سال 1396) ایران به 25 کشور جهان صادرات کاشی و سرامیک داشته که در این میان، کشور عراق با بیش از 200 میلیون دلار واردات کاشی و سرامیک از ایران در مقام نخست بوده و بعد از عراق، کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، گرجستان، آذربایجان به ترتیب در ردیفهای دوم تا ششم قرار داشتهاند.
لازم به ذکر است که ایران علاوه بر صادرات کاشی و سرامیک، واردات این محصول را نیز داشته است. و از این منظر 138 مین کشور وارد کننده کاشی و سرامیک در جهان به شمار می رود. ایران در سال 2016 بیش از 13 میلیون دلار واردات کاشی و سرامیک داشته است.