صنایع فولاد یکی از صنایع مهم و پایه محسوب شده و پس از نفت و گاز پرحجم ترین کالای تولیدی کشور به شمار میرود. بسیاری از صنایع پایه از قبیل ماشینآلات، کشتی سازی، خودروسازی، معدن، حمل و نقل و ساختمانسازی به این صنعت وابسته هستند.
به موازات پیشرفت صنعت فولاد، ماشین آلات و تجهیزات بکار رفته در این صنعت نیز دچار تکامل و رشد گردید. کوره ذوب آهن، ماشینآلات و تجهیزات ریختهگری، فورج و نورد از جمله این موارد است. همچنین گیربکسها از جمله تجهیزات مهمی هستند که در صنعت فولاد بکار گرفته میشوند.
به آلیاژهای آهن که دارای حدود 2 هزارم درصد تا 2 درصد کربن باشند فولاد گفته میشود. خواص فولاد نسبت به درصد کربن به کار رفته در آن متفاوت است. البته فولاد میتواند علاوه بر کربن و آهن دارای عناصر آلیاژی دیگری هم باشد، اما همانطور که گفته شد این دو عنصر (آهن و کربن) به صورت ثابت در تمامی انواع فولاد وجود دارند.
کاربرد و موارد مصرف فولاد
از فولادی که بین 2 هزارم تا 2 دهم درصد کربن داشته باشد به منظور ساخت انواع سیم، لوله و ورق فولادی استفاده میشود. فولادی که بین 2 دهم تا 6 دهم درصد کربن داشته باشد نیز در ساخت ریل، دیگ بخار و قطعات ساختمانی کاربرد دارد. فولادی که بیش از 6 دهم درصد کربن داشته باشد نیز جهت ساخت ابزارآلات، کارد و چنگال و فنر به کار میرود.
سهم صنعت ساختمان از بازار فولاد برابر با 48 درصد بوده و بعد از آن صنعت ساخت ماشین آلات با 23 درصد در جایگاه دوم قرار دارد. صنعت حمل و نقل نیز با 9 درصد در رتبه سوم مصرف فولاد قرار دارد.
محصولات فولادی نهایی همچون تیرآهن، ورق سیاه، ورق روغنی، ورق گالوانیزه، ورق رنگی، ورق قلع اندود، ورق اسیدشویی شده، میلگرد، انواع کلاف و لوله و نبشی و ناودانی کاربردهای گوناگونی دارند. ورقهای سیاه و روغنی که به ترتیب به آنها ورق گرم و سرد نوردیده نیز میگویند در صنایع ساختمانی، لولهسازی، کشتیسازی و اتومبیلسازی به کار میروند. از ورقهای قلع اندود نیز در قوطیسازی و بستهبندی استفاده میشود. ورقهای گالونیزه نیز در صنایع ساختمانی کاربرد دارند.
مواد اولیه و نهاده های مورد استفاده در صنعت فولاد
سنگ آهن مهمترین ماده اولیه مورد استفاده در فرآیند تولید فولاد است. سنگ آهن حاوی رگههایی از آهن است که با ذوب و جداسازی ناخالصیها از آن، آهن خالص به دست میآید. مواد اولیه مورد استفاده در صنعت فولاد شامل موارد زیر هستند:
- سنگ آهن 2. گندله آهن 3.آهن اسفنجی 4.آهن قراضه 5.کک و زغال سنگ 6.سنگ آهک 7.چدن مذاب
تجهیزات صنعتی و فنی مورد استفاده در صنعت فولاد
همانطور که گفته شد کوره ذوب آهن، ماشینآلات و تجهیزات ریختهگری، فورج و نورد از جمله تجهیزات اصلی یک کارخانه تولید فولاد هستند. همچنین وجود انواع نوارنقاله و کانوایرها و انواع جرثقیل در صنعت فولاد، ضرورت بکارگیری انواع گیربکس، الکتروگیربکس و الکتروموتور را در این صنعت اثبات میکند. از جمله مهترین انواع گیربکسهایی که در صنعت فولاد به کار میرود می توان به موراد ذیل اشاره کرد:
- گیربکس صنعتی صنایع فولاد با کاربری سنگین
- گیربکس دور متغیر
- گیربکس کرانویل یا گیربکس هلیکال صنایع فولاد
- گیربکس شافت مسنقیم صنایع فولاد
- گیربکس حلزونی صنایع فولاد
از مهمترین برندهای سازنده گیربکس قابل استفاده در صنعت فولاد میتوان به برند گیربکس SEW آلمان اشاره کرد.
شرکت سام تجهیز به عنوان تامین کننده محصولات برندهای معتبر، تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد را به فعالان این صنعت ارائه مینماید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
شمارههای تماس: ۰۲۱۶۶۲۷۸۹۰۴ – ۰۲۱۶۶۲۶۸۹۲۰
تکنولوژی های مورد استفاده در تولید فولاد
فولاد خام اولین ماده جامد به دست آمده از فولاد مذاب است. امروزه برای به دست آوردن فولاد خام از روش های مختلفی استفاده میشود. این روش ها را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم نمود:
- احیای غیرمستقیم (در کوره بلند و کوره اکسیژنی)
- احیای مستقیم (در کوره قوس الکتریکی یا کوره القایی)
روش اول در واقع همان روش سنتی تولید فولاد خام است. بیش از 66 درصد فولاد خام جهان هنوز به همین روش تولید میشود. با این وجود بیش از 80 درصد فولاد خام تولیدی ایران به روش دوم یعنی احیای مستقیم در کوره های الکتریکی تولید میشود. روش احیای مستقیم محدودیت های زیست محیطی کمتری نسبت به روش سنتی دارد. تکنولوژیهای مورد استفاده بعد از تولید فولاد خام که در تولید محصولات فولادی به کار میرود یعنی ریخته گری و نورد فولاد خام تقریبا در همه جای جهان مشابه است. فولاد خام ریخته گری شده به سه محصول میانی (نیمه تمام) تبدیل میشود:
- شمش فولاد
- فولاد مذاب برای ریخته گری
- محصولات بدست آمده از ریخته گری پیوسته (شامل بلوم، بیلت و اسلب یا تختال)
در ایران تقریبا تمامی فولاد خام ریخته گری شده در دسته دوم جای میگیرند. در مرحله بعد نیز محصولات میانی فولادی به محصولات نهایی فولادی تبدیل میشوند که پیشتر در قسمت کاربردها به آنها اشاره کردیم.
پیشینه و تاریخچه تولید فولاد از گذشته تا به حال
استفاده از آهن به هزاره سوم قبل از میلاد باز میگردد؛ در آن هنگام بشر با کشف آهن اقدام به ساخت انواع سرنیزه و چاقو کرد. اما تولید محصولات فولادی به شکل نوین و روش امروزی به قرن 19 و همزمان با انقلاب صنعتی و توسعه تکنولوژی باز میگردد. دوران مدرن صنعت تولید فولاد از اوایل دهه 1850 میلادی شروع شد. تولید گسترده فولاد نیز از سال 1857 میلادی آغاز گردید.
مقایسه ایران با دیگر کشورهای جهان در زمینه صنعت فولاد
سالهاست که کشور چین به عنوان بزگترین کشور تولید کننده فولاد در جهان شناخته میشود. ایران نیز با تولید سالانه 16 میلیون تن فولاد رتبه پانزدهم را تصاحب کرده و تقریبا در این جایگاه تثبیت شده است. از نظر ذخایر قطعی سنگ آهن هم، کشورمان ایران با در اختیار داشتن 1.3 درصد ذخایر شناخته شده جهان در جایگاه دهم قرار دارد.
ذخایر قطعی (موجود) سنگ آهن جهان حدود 190 میلیارد تن برآورد شده است و 2.5 میلیارد تن از این مقدار متعلق به ایران است. ایران در هر سال 38 میلیون تن سنگ آهن تولید میکند که 22 میلیون تن آن هر ساله صادر شده و 16 میلیون تن دیگر نیز به مصرف داخلی میرسد. چین بزرگترین مصرف کننده و وارد کننده سنگ آهن در جهان است و سالانه 820 میلیون تن آهن در این کشور مصرف میشود. بنابراین چین به تنهایی حدود نیمی از فولاد جهان را مصرف میکند.
پراکندگی ذخایر قطعی سنگ آهن در کشور یکسان نیست و استان کرمان، خراسان رضوی و یزد به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار دارند. عمده فولاد خام ایران توسط شرکت های تحت نظارت ایمیدرو تولید میشود که شامل شرکتهای ذیل است: